ΣΑΑ 12 Υπεύθυνη Κατανάλωση και Παραγωγή

Οδηγό Εκπαιδευτικού

Αυτός ο οδηγός προσφέρει στους εκπαιδευτικούς ένα δομημένο αλλά ευέλικτο πλαίσιο, που περιλαμβάνει γενικές πληροφορίες, πρακτικά παραδείγματα και διδακτικές στρατηγικές. Όλες οι δραστηριότητες μπορούν να ολοκληρωθούν χωρίς να απαιτείται κάποια συγκεκριμένη προϋπάρχουσα γνώση για το θέμα. Οικοδομούνται η μία πάνω στην άλλη, αλλά μπορούν επίσης να γίνουν ανεξάρτητα και μεμονωμένα. Φυσικά, μπορείτε να κάνετε προσαρμογές όπως χρειάζεται. Τα κεφάλαια είναι ανεξάρτητα επιτρέποντας έτσι ευέλικτη εφαρμογή - τα μαθήματα μπορούν να διδαχθούν διαδοχικά ή ανεξάρτητα το ένα από το άλλο, ανάλογα με τους χρονικούς περιορισμούς και τις προϋπάρχουσες γνώσεις των μαθητών.

Είναι ιδανικά προσαρμοσμένο είτε για να ακολουθηθεί η προτεινόμενη πορεία είτε να αναπτυχθεί σε μορφή project. Επίσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί και από άλλους οργανισμούς, εκτός από το παραδοσιακό σχολικό περιβάλλον, από περιβαλλοντικές ομάδες και λέσχες.

«Ιστορία»

Μαζί με τους μαθητές και μαθήτριες σας, παρακολουθήστε την σύντομη και βασισμένη σε γεγονότα ιστορία για τον ΣΑΑ 12. Αν οι έννοιες και οι όροι που παρατίθενται δεν είναι σαφείς, μπορείτε να ζητήσετε από τους μαθητές και τις μαθήτριες να γράψουν άγνωστους όρους και ερωτήσεις, ώστε να διευκρινιστούν μετά την παρακολούθηση της ιστορίας. Οι ερωτήσεις των μαθητών και των μαθητριών μπορούν επίσης να δημιουργήσουν ευκαιρίες για περαιτέρω διερεύνηση.

Ρίξτε μια δεύτερη ματιά στην «Ιστορία» και χρησιμοποιήστε το κουμπί παύσης για να κάνετε ερωτήσεις κατανόησης. Χρησιμοποιήστε τις διαδραστικές ασκήσεις που είναι ενσωματωμένες στην ιστορία. Οι τρεις τύποι ασκήσεων - παιχνίδι αναζήτησης, ερωτήσεις περιεχομένου και κουίζ - σας επιτρέπουν να συζητήσετε το περιεχόμενο, να βελτιώσετε την κατανόηση και να εμβαθύνετε τις γνώσεις των μαθητών και των μαθητριών για τον ΣΑΑ 12.

Βιβλίο εργασίας μαθητή και μαθήτριας

Μετά την παρακολούθηση της «Ιστορίας», μπορείτε να επεκτείνετε και να ενισχύσετε τη μαθησιακή διαδικασία χρησιμοποιώντας το "βιβλίο εργασίας μαθητή και μαθήτριας", για το οποίο οι γενικές πληροφορίες, οι διδακτικές σημειώσεις και η εξήγηση για κάθε άσκηση μπορούν να βρεθούν στην ενότητα "Δραστηριότητες για τον ΣΑΑ 12" στην καρτέλα «Περιεχόμενα Διδακτικής Ενότητας».

ΕΞΕΡΕΥΝΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ

Αυτή είναι μια δραστηριότητα ανακεφαλαίωσης που βοηθά τους μαθητές και μαθήτριες να συνδέσουν όσα έχουν μάθει με το περιεχόμενο της ιστορίας. Μέσω συζήτησης και αναστοχασμού, θα επανεξετάσουν βασικά θέματα, θα ενισχύσουν την κατανόησή τους και θα εξερευνήσουν εφαρμογές του μηνύματος της ιστορίας στον πραγματικό κόσμο.

Συνάντηση 1:

Παρακολουθήστε την σύντομη, βασισμένη σε γεγονότα, ιστορία για τον ΣΑΑ 12 με τους μαθητές και μαθήτριες σας. Κάντε μια αρχική συζήτηση και κάντε τις ενσωματωμένες διαδραστικές εργασίες.

Πριν παρακολουθήσετε την ιστορία για πρώτη φορά, δώστε στους μαθητές και στις μαθήτριες σας την ακόλουθη προφορική οδηγία: “Μετά το τέλος της ιστορίας, θα πρέπει να μοιραστείτε με όλους μας τι έχετε μάθει από αυτή.” Ενδεχομένως με την προσθήκη: "Προσπαθήστε να θυμηθείτε τουλάχιστον τρία πράγματα."

Στη συνέχεια, ζητήστε από τους μαθητές και μαθήτριες να περιγράψουν την ιστορία ρωτώντας τα εξής:

• Τι συνέβη στην ιστορία;

• Τι τράβηξε το ενδιαφέρον σας και γιατί;

• Γιατί είναι σημαντικό να παράγουμε και να καταναλώνουμε με υπευθυνότητα;

Συνάντηση 2:

Δουλέψτε (περαιτέρω) στα φύλλα εργασίας.

Δώστε τα φύλλα εργασίας "ΕΞΕΡΕΥΝΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ" από το βιβλίο εργασίας μαθητή για να εμπλέξετε τους στο περιεχόμενο της ιστορίας για τον ΣΑΑ 12.

Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

Η αειφόρος παραγωγή προϋποθέτει ότι το περιβάλλον και οι άνθρωποι αντιμετωπίζονται με σεβασμό. Για να συμβεί αυτό, οι συνθήκες εργασίας θα πρέπει να είναι δίκαιες και να μην επιδιώκεται το κέρδος με κάθε κόστος. Για να αναδειχθεί αυτή η διασύνδεση μεταξύ της οικονομικής και της κοινωνικής διάστασης, μπορεί να αξιοποιηθεί η δραστηριότητα που ακολουθεί. Οι μαθητές/ μαθήτριες μπορούν να εργαστούν ατομικά, σε μικρές ομάδες ή όλοι/όλες μαζί στην τάξη. Σε κάθε περίπτωση, φροντίστε να συζητήσετε τις διαφορετικές λύσεις/προτάσεις των μαθητών και μαθητριών.

Μοιράστε το φύλλο εργασίας «Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ» από το μαθητικό βιβλίο, το οποίο περιλαμβάνει όλες τις οδηγίες.

Κατά τη συζήτηση των λύσεων με τους/τις μαθητές/ μαθήτριες, να δοθεί έμφαση στα πιο κάτω σημεία:

• Οι καλές συνθήκες εργασίας είναι σημαντικό μέρος της αειφόρου παραγωγής. Στο σχεδιάγραμμα που δίνεται, κάθε συμπληρωμένο διάστημα πάνω από την έντονη πράσινη γραμμή σημαίνει ότι το προϊόν είναι πιο αειφόρο.

• Τα φθηνά προϊόντα συνδέονται συχνά με κακές συνθήκες εργασίας (όπως για παράδειγμα τα ρούχα στη βιομηχανία της «γρήγορης μόδας»).

• Τα υψηλά κέρδη των εταιριών συχνά σχετίζονται με κακές συνθήκες εργασίας των εργαζομένων τους.

• Τα προϊόντα μπορούν να παράγονται διεθνώς, δηλαδή σε διαφορετικά μέρη του κόσμου. Ωστόσο, υπάρχουν διαφορές από χώρα σε χώρα που αφορούν τις συνθήκες εργασίας των εργαζομένων. Σε ορισμένες χώρες οι κυβερνήσεις θεσπίζουν κανόνες για τη στήριξη πιο αειφόρων συνθηκών εργασίας (π.χ. κατώτατος μισθός, πρότυπα ασφαλείας). Υπάρχουν επίσης χώρες με χαμηλά πρότυπα εργασίας και περιβαλλοντικής προστασίας, γεγονός που σημαίνει ότι ορισμένες εταιρείες τις επιλέγουν για την παραγωγή τους για να έχουν υψηλά κέρδη χωρίς να νοιάζονται για τους εργαζόμενους ή το περιβάλλον.

Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΑΛΥΣΙΔΑ ΑΞΙΑΣ

Αυτή η δραστηριότητα βοηθά τους/τις μαθητές/μαθήτριες να κατανοήσουν τον παγκόσμιο χαρακτήρα της παραγωγής και της κατανάλωσης, χαρτογραφώντας το ταξίδι ενός προϊόντος (όπως για παράδειγμα ενός κινητού τηλεφώνου) σε διάφορες χώρες. Μέσα από ανάλυση κειμένου και χαρτογράφηση, οι μαθητές/μαθήτριες εξερευνούν την έννοια της παγκοσμιοποίησης και τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις της.

Οι μαθητές/μαθήτριες μπορούν στο πρώτο μέρος να εργαστούν ατομικά, σε μικρές ομάδες ή όλοι/όλες μαζί στην τάξη. Το πρώτο μέρος περιλαμβάνει την ανάγνωση των παραγράφων και την επισήμανση και υπογράμμιση των χωρών που αναφέρονται στα επιμέρους κείμενα με το χρώμα της αντίστοιχης παραγράφου. Στη συνέχεια, σε έναν παγκόσμιο χάρτη εντοπίζονται οι χώρες αυτές και γίνεται αναφορά στο πόσο μεγάλο ήταν το ταξίδι του τηλεφώνου μέχρι να παραχθεί.

Μοιράστε το φύλλο εργασίας «Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΑΛΥΣΙΔΑ ΑΞΙΑΣ» από το μαθητικό βιβλίο.

Για το δεύτερο μέρος της δραστηριότητας μπορεί να αξιοποιηθεί o χάρτης που δίνεται παρακάτω, στον οποίο αναγράφονται τα ονόματα των χωρών που αναφέρονται στην ιστορία. Μπορείτε είτε να δείξετε τον χάρτη σε διαδραστικό πίνακα είτε να δοθεί σε έντυπη μορφή σε κάθε μαθητή/μαθήτρια ή ομάδα. Οι μαθητές και οι μαθήτριες καλούνται να εντοπίσουν και να σημειώσουν στον χάρτη τις χώρες που υπογράμμισαν στο κείμενο, με το ίδιο χρώμα. Στη συνέχεια, συζητούν σχετικά με τις πιθανές περιβαλλοντικές ή άλλες επιπτώσεις αυτού του ταξιδιού, όπως για παράδειγμα τις εκπομπές άνθρακα λόγω παραγωγής και μεταφοράς του προϊόντος, τη συνεργασία ανθρώπων από διαφορετικές χώρες και πώς αυτή λειτουργεί (π.χ. εύρεση κοινής γλώσσας επικοινωνίας), τη χρήση υλικών και πόρων από διαφορετικές χώρες κ.ά.

Στη συνέχεια οι μαθητές/μαθήτριες εισάγονται στον όρο «(οικονομική) παγκοσμιοποίηση» και συζητούν στην ολομέλεια της τάξης τις οικολογικές της επιπτώσεις. Πιο κάτω καταγράφονται πιθανά ερωτήματα που θα μπορούσαν να απαντηθούν στα πλαίσια της συζήτησης:

• Ποια θεωρείτε ότι είναι τα θετικά στοιχεία και ποια τα αρνητικά στοιχεία του να φτιάχνονται πράγματα σε όλο τον κόσμο;

• Ισχύουν αυτά τα θετικά και τα αρνητικά στοιχεία που αναφέρθηκαν πιο πάνω και για την παραγωγή τροφίμων, όπως για παράδειγμα τα εποχικά τρόφιμα;

• Πώς μπορεί η παραγωγή και η πώληση προϊόντων σε όλο τον κόσμο να επηρεάσει το περιβάλλον;

• Πιστεύετε ότι θα έπρεπε να υπάρχουν κανόνες για την προστασία των εργαζομένων και του περιβάλλοντος σε όλες τις χώρες του κόσμου;

ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

Οι μαθητές/τριες, ατομικά, σε ζευγάρια ή σε ομάδες, αναγνωρίζουν και συζητούν σχετικά με περιπτώσεις περιβαλλοντικής ρύπανσης στο τοπικό τους περιβάλλον. Καλούνται να αναφερθούν στο τι θα άλλαζε σε σχέση με τα ζητήματα περιβαλλοντικής ρύπανσης στα οποία αναφέρθηκαν πιο πάνω σε διαφορετικές περιοχές είτε στη χώρα τους είτε σε άλλες χώρες.

Μοιράστε το φύλλο εργασίας «ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ» από το μαθητικό βιβλίο.

Οι μαθητές και οι μαθήτριες καλούνται να δημιουργήσουν μια ιστορία ή να σχεδιάσουν ένα κόμικ που να περιλαμβάνει δύο ή τρεις διαφορετικές μορφές περιβαλλοντικής ρύπανσης που αφορούν στην τοπική τους περιοχή. Μέσα από την εργασία τους καλούνται και να παρουσιάσουν πώς διαφορετικοί φορείς/άτομα αντιμετωπίζουν αυτές τις καταστάσεις. Τα παραδείγματα στα οποία θα αναφερθούν μπορεί να είναι πραγματικά, αλλά και φανταστικά. Βοηθούμε τους μαθητές και τις μαθήτριες να εμπνευστούν ιδέες, παρουσιάζοντας στην τάξη σχετικά φυλλάδια ή αφίσες από τοπικές ΜΚΟ ή αξιόπιστες εκστρατείες, σχετικές φωτογραφίες ή περιγράφοντας τοπικές προκλήσεις. Μπορεί επίσης να κάνουν διαδικτυακή αναζήτηση για να πάρουν ιδέες.

ΑΝΑΓΚΕΣ ΚΑΙ ΕΠΙΘΥΜΙΕΣ

Οι μαθητές/τριες καλούνται να διακρίνουν τις διαφορές ανάμεσα σε επιθυμίες και ανάγκες. Ζητήστε από τους μαθητές και τις μαθήτριες να φέρουν στην τάξη από μια έντυπη διαφήμιση. Μπορούν επίσης να αναζητήσουν μία διαδικτυακά ή να τραβήξουν φωτογραφία μιας διαφήμισης που συναντούν στον δρόμο για το σχολείο.

Η εργασία μπορεί να είναι:

1. Διάλεξε μια διαφήμιση. Μπορείς να τη βρεις στο διαδίκτυο ή στον δρόμο για το σχολείο.

2. Συλλέξτε τις διαφημίσεις των μαθητών/μαθητριών και τοποθετήστε τις κάπου ώστε να είναι ορατές σε όλα τα παιδιά.

3. Ρωτήστε τους μαθητές και τις μαθήτριες αν το προϊόν ή η υπηρεσία που διαφημίζεται σε κάθε διαφήμιση αποτελεί ανάγκη ή επιθυμία και γιατί.

4. Κατά τη διάρκεια της δραστηριότητας, δημιουργήστε ένα κατάλογο με τις απόψεις των παιδιών: Υπάρχουν περισσότερες επιθυμίες ή ανάγκες;

5. Ζητήστε από τους μαθητές και τις μαθήτριες να σχολιάσουν το αποτέλεσμα.

ΑΝΑΛΗΨΗ ΔΡΑΣΗΣ

Οι μαθητές/τριες, σε συνεργασία με τους γονείς, τους/τις φίλους/φίλες ή/και τους/τις συμμαθητές/συμμαθήτριές τους, αναζητούν και προτείνουν τρόπους με τους οποίους μπορούν να υποστηρίξουν την αειφόρο παραγωγή και κατανάλωση.

Οι μαθητές/τριες χωρίζονται σε ομάδες και κάνουν καταιγισμό ιδεών με βάση διαφορετικές παραμέτρους και ερωτήματα που τους δίνονται όπως:

• Ποιες ενέργειες μπορείτε να κάνετε για να αποφύγετε να αγοράζετε καινούργια πράγματα;

• Πού συναντάτε διαφημίσεις στην καθημερινότητα μας;

• Πώς μπορείτε να αποφύγετε να επηρεάζεστε από τις διαφημίσεις;

• Τι μπορείτε να κάνετε (ατομικά ή ως ομάδα) για να αποτρέψετε τη ρύπανση του περιβάλλοντος;

• Μπορείτε να εντοπίσετε πράγματα που θα μπορούσαν να βελτιωθούν στο σπίτι ή στο σχολείο, ώστε να είναι καλύτερα για τον πλανήτη ή για εμάς που ζούμε σε αυτόν;

• Τι μπορείτε να κάνετε για να βελτιώσετε ή να αλλάξετε κάτι προς το καλύτερο;

Ζητήστε από τους μαθητές και τις μαθήτριες να τεκμηριώσουν τις απαντήσεις τους. Συλλέξετε τις απαντήσεις τους σε αφίσες που θα διακοσμήσουν τα ίδια τα παιδιά και εκθέσετε τις εργασίες τους στην τάξη ή σε άλλο σημείο του σχολείου. Συζητήστε πώς θα μπορούσαν να κάνουν τις αφίσες όσο το δυνατόν πιο ενδιαφέρουσες ώστε να παρακινήσουν και άλλους/άλλες να συμμετέχουν στις δράσεις τους;

Παραδείγματα μπορεί να είναι:

• Χρησιμοποιούμε τα πράγματα μέχρι να μην είναι πλέον δυνατή η χρήση τους.

• Επισκευάζουμε αντικείμενα (π.χ. σε ένα σχολικό εργαστήριο επιδιόρθωσης ή σε έναν τεχνικό παιχνιδιών).

• Μοιραζόμαστε και δανειζόμαστε αντικείμενα (π.χ. «βιβλιοθήκη» παιχνιδιών).

• Αποφασίζουμε αν ένα προϊόν ή μια υπηρεσία είναι πραγματικά απαραίτητη (ή απλώς «καλό να υπάρχει»).

• Αν αγοράσουμε κάτι καινούργιο, ελέγχουμε αν η παραγωγή του ήταν δίκαιη και φιλική προς το περιβάλλον.