ΣΑΑ 15 Ζωή στη Στεριά

Οδηγό Εκπαιδευτικού

Αυτός ο οδηγός προσφέρει στους εκπαιδευτικούς ένα δομημένο αλλά ευέλικτο πλαίσιο, που περιλαμβάνει γενικές πληροφορίες, πρακτικά παραδείγματα και διδακτικές στρατηγικές. Όλες οι δραστηριότητες μπορούν να ολοκληρωθούν χωρίς να απαιτείται κάποια συγκεκριμένη προϋπάρχουσα γνώση για το θέμα. Οικοδομούνται η μία πάνω στην άλλη, αλλά μπορούν επίσης να γίνουν ανεξάρτητα και μεμονωμένα. Φυσικά, μπορείτε να κάνετε προσαρμογές όπως χρειάζεται. Τα κεφάλαια είναι ανεξάρτητα επιτρέποντας έτσι ευέλικτη εφαρμογή - τα μαθήματα μπορούν να διδαχθούν διαδοχικά ή ανεξάρτητα το ένα από το άλλο, ανάλογα με τους χρονικούς περιορισμούς και τις προϋπάρχουσες γνώσεις των μαθητών.

Είναι ιδανικά προσαρμοσμένο είτε για να ακολουθηθεί η προτεινόμενη πορεία είτε να αναπτυχθεί σε μορφή project. Επίσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί και από άλλους οργανισμούς, εκτός από το παραδοσιακό σχολικό περιβάλλον, από περιβαλλοντικές ομάδες και λέσχες.

«Ιστορία»

Μαζί με τους μαθητές και μαθήτριες σας, παρακολουθήστε την σύντομη και βασισμένη σε γεγονότα ιστορία για τον ΣΑΑ 15. Αν οι έννοιες και οι όροι που παρατίθενται δεν είναι σαφείς, μπορείτε να ζητήσετε από τους μαθητές και τις μαθήτριες να γράψουν άγνωστους όρους και ερωτήσεις, ώστε να διευκρινιστούν μετά την παρακολούθηση της ιστορίας. Οι ερωτήσεις των μαθητών και των μαθητριών μπορούν επίσης να δημιουργήσουν ευκαιρίες για περαιτέρω διερεύνηση.

Ρίξτε μια δεύτερη ματιά στην «Ιστορία» και χρησιμοποιήστε το κουμπί παύσης για να κάνετε ερωτήσεις κατανόησης. Χρησιμοποιήστε τις διαδραστικές ασκήσεις που είναι ενσωματωμένες στην ιστορία. Οι τρεις τύποι ασκήσεων - παιχνίδι αναζήτησης, ερωτήσεις περιεχομένου και κουίζ - σας επιτρέπουν να συζητήσετε το περιεχόμενο, να βελτιώσετε την κατανόηση και να εμβαθύνετε τις γνώσεις των μαθητών και των μαθητριών για τον ΣΑΑ 15.

Βιβλίο εργασίας μαθητή και μαθήτριας

Μετά την παρακολούθηση της «Ιστορίας», μπορείτε να επεκτείνετε και να ενισχύσετε τη μαθησιακή διαδικασία χρησιμοποιώντας το "βιβλίο εργασίας μαθητή και μαθήτριας", για το οποίο οι γενικές πληροφορίες, οι διδακτικές σημειώσεις και η εξήγηση για κάθε άσκηση μπορούν να βρεθούν στην ενότητα "Δραστηριότητες για τον ΣΑΑ 15" στην καρτέλα «Περιεχόμενα Διδακτικής Ενότητας».

ΕΞΕΡΕΥΝΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ

Αυτή είναι μια δραστηριότητα ανακεφαλαίωσης που βοηθά τους μαθητές και μαθήτριες να συνδέσουν όσα έχουν μάθει με το περιεχόμενο της ιστορίας. Μέσω συζήτησης και αναστοχασμού, θα επανεξετάσουν βασικά θέματα, θα ενισχύσουν την κατανόησή τους και θα εξερευνήσουν εφαρμογές του μηνύματος της ιστορίας στον πραγματικό κόσμο.

Συνάντηση 1:

Παρακολουθήστε την σύντομη, βασισμένη σε γεγονότα, ιστορία για τον ΣΑΑ 15 με τους μαθητές και μαθήτριες σας. Κάντε μια αρχική συζήτηση και κάντε τις ενσωματωμένες διαδραστικές εργασίες.

Πριν παρακολουθήσετε την ιστορία για πρώτη φορά, δώστε στους μαθητές και στις μαθήτριες σας την ακόλουθη προφορική οδηγία: “Μετά το τέλος της ιστορίας, θα πρέπει να μοιραστείτε με όλους μας τι έχετε μάθει από αυτή.” Ενδεχομένως με την προσθήκη: "Προσπαθήστε να θυμηθείτε τουλάχιστον τρία πράγματα."

Στη συνέχεια, ζητήστε από τους μαθητές και μαθήτριες να περιγράψουν την ιστορία ρωτώντας τα εξής:

• Τι συνέβη στην ιστορία;

• Τι τράβηξε το ενδιαφέρον σας και γιατί;

• Γιατί είναι σημαντική η προστασία της ζωής στη γη·

Συνάντηση 2:

Δουλέψτε (περαιτέρω) στα φύλλα εργασίας.

Δώστε τα φύλλα εργασίας "ΕΞΕΡΕΥΝΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ" από το βιβλίο εργασίας μαθητή για να εμπλέξετε τους στο περιεχόμενο της ιστορίας για τον ΣΑΑ 15.

ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ

Οι μαθητές/μαθήτριες εμβαθύνουν την κατανόησή τους για τα οικοσυστήματα και για το πώς οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τους πόρους και τις υπηρεσίες που αυτά παρέχουν προς όφελός τους.

Για να ξεκινήσετε αυτήν τη δραστηριότητα, ρωτήστε τους/τις μαθητές/μαθήτριές σας σε ποιο βαθμό οι άνθρωποι έχουν το δικαίωμα να χρησιμοποιούν τους πόρους και τις υπηρεσίες της Γης και κάνετε μια ανοιχτή συζήτηση σχετικά με το αν οι άνθρωποι έχουν το δικαίωμα να εκμεταλλεύονται τα οικοσυστήματα και σε ποιο βαθμό. Μπορείτε επίσης να ρωτήσετε γιατί οι άνθρωποι θεωρούνται αναπόσπαστο μέρος της φύσης και όχι ξεκομμένοι από αυτήν.

Οι πράξεις και η ύπαρξή μας είναι βαθιά συνυφασμένες με τα οικοσυστήματα της Γης, καθιστώντας μας αναπόσπαστο μέρος της φύσης.. Οι λόγοι για τους οποίους εμείς οι άνθρωποι είμαστε αναπόσπαστο μέρος του φυσικού κόσμου μπορεί να είναι οι ακόλουθοι:

• Βιολογική Εξέλιξη: Οι άνθρωποι, όπως όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί, προήλθαν από τον φυσικό κόσμο. Είμαστε μέρος του ζωικού βασιλείου και μοιραζόμαστε γονίδια με πολλά άλλα ζώα ακόμα και με τα φυτά. Είμαστε όλοι μέρος του μεγάλου γενεαλογικού δέντρου της Γης!

• Αλληλεξάρτηση με τα Οικοσυστήματα: Εμείς οι άνθρωποι παίρνουμε όλα όσα χρειαζόμαστε από τη φύση: καθαρό αέρα για να αναπνέουμε, νερό για να πίνουμε, τροφή για να τρώμε και υλικά για να χτίζουμε τα σπίτια μας και να φτιάχνουμε τα ρούχα μας. Η φύση μας φροντίζει, και εξαρτόμαστε ολοκληρωτικά από τα υγιή οικοσυστήματα για να παραμείνουμε ασφαλείς και δυνατοί.

• Φυσικές Διαδικασίες: Ακριβώς όπως όλοι οι άλλοι ζωντανοί οργανισμοί στη Γη, ζούμε με τους ίδιους κανόνες της φύσης—όπως η βαρύτητα, η ημέρα και η νύχτα, και η αλλαγή των εποχών. Τα σώματά μας και ο πλανήτης συνεργάζονται, ακολουθώντας κύκλους όπως ο κύκλος του νερού και η ροή της ενέργεια από τον ήλιο.

• Πολιτιστική και Κοινωνική Εξέλιξη: Παρόλο που οι άνθρωποι έχουν χτίσει πόλεις, έχουν εφεύρει τεχνολογία και έχουν δημιουργήσει τέχνη, όλα αυτά προήλθαν από τον εγκέφαλο και το σώμα μας, που είναι φυσικά. Έχουμε αναπτυχθεί με τη βοήθεια της φύσης και είμαστε ακόμα συνδεδεμένοι με αυτήν με κάθε τρόπο.

• Ηθικές και Φιλοσοφικές Σκέψεις: Μερικοί άνθρωποι πιστεύουν ότι οι άνθρωποι είναι ξεχωριστοί από τη φύση, αλλά δεν είμαστε. Εφόσον είμαστε μέρος της φύσης, πρέπει να την προστατεύουμε και να την φροντίζουμε. Αν η φύση είναι υγιής, θα είμαστε κι εμείς υγιείς. Είναι μια συνολική προσπάθεια!

Δώστε το φύλλο εργασίας «ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ» από το μαθητικό βιβλίο εργασίας.

ΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΑΠΟΨΙΛΩΣΗ ΔΑΣΩΝ

Αυτή η άσκηση επιτρέπει στους/στις μαθητές/ μαθήτριες να κατανοήσουν τους λόγους που οδηγούν στην αποψίλωση των δασών, αναπαριστώντας διαφορετικούς ρόλους και συμμετέχοντας σε συζητήσεις σχετικά με το πώς και γιατί συμβαίνει η αποψίλωση και πώς αυτή η δραστηριότητα αποτελεί απειλή για τα οικοσυστήματα και τη βιοποικιλότητά τους. Το παιχνίδι ρόλων και η ομαδική συζήτηση βοηθούν τους/τις μαθητές/μαθήτριες να εξερευνήσουν τους σύνθετους λόγους πίσω από την αποψίλωση και τις συνέπειές της.

Ως εισαγωγή στη δραστηριότητα, εξηγήστε τι είναι η αποψίλωση: το κόψιμο, το κάψιμο και γενικότερα η αφαίρεση ή η αραίωση των δέντρων ή της βλάστησης μιας περιοχήςγια την ικανοποίηση διάφορων άλλων ανθρώπινων αναγκών. Συζητήστε με τους/τις μαθητές/ μαθήτριές τις κύριες αιτίες της αποψίλωσης, όπως:

• Γεωργία και Κτηνοτροφία: για την καλλιέργεια αγροτικών προϊόντωνή την εκτροφή ζώων.

• Υλοτομία: για παραγωγή ξυλείας, χαρτιού και άλλων πόρων.

• Αστική επέκταση για την κατασκευή πόλεων, δρόμων και υποδομών.

• Εξόρυξη: για την εξόρυξη ορυκτών, πετρελαίου, κλπ.

Προετοιμασία:

Κάθε μαθητής/μαθήτρια θα λάβει μια κάρτα με τον ρόλο του και τον συγκεκριμένο στόχο του στο παιχνίδι ρόλων. Εκτυπώστε το φύλλο εργασίας «ΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΑΠΟΨΙΛΩΣΗ ΔΑΣΩΝ» από το μαθητικό βιβλίο εργασίας και κόψτε όσες κάρτες παιχνιδιού ρόλων χρειάζονται για να διανεμηθούν στους/στις μαθητές/μαθήτριες.

Οπτικοποιήστε το Δάσος: Σε ένα μεγάλο κομμάτι χαρτί ή στον πίνακα, σχεδιάστε ένα «δάσος» με δέντρα, ποτάμια και άγρια ζωή. Μπορείτε επίσης να χρησιμοποιήσετε αυτοκόλλητα ή κομμένες εικόνες δέντρων και ζώων. Το δάσος θα πρέπει να αντιπροσωπεύει ένα ακμάζον οικοσύστημα με ζώα και φυτά που χρειάζονται προστασία.

Το Παιχνίδι Ρόλων:

Παιχνίδι Ρόλων: Αναθέστε σε κάθε μαθητή/μαθήτρια έναν ρόλο και μοιράστε την αντίστοιχη κάρτα ρόλου.

Λήψη Αποφάσεων: Οι μαθητές/μαθήτριες παρουσιάζουν με τη σειρά τους ρόλους που τους ανατέθηκαν και τους στόχους τους (π.χ., ένας αγρότης εξηγεί γιατί χρειάζεται γη). Οι ομάδες αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και προτείνουν δράσεις (π.χ. κοπή δέντρων για γεωργική χρήση) μέσα από τις οποίες θα μπορέσουν να εκπληρώσουν τον ανατεθειμένο στόχο που αναφέρεται στην κάρτα ρόλου τους. Οι εκπρόσωποι της κυβέρνησης έχουν έναν ειδικό ρόλο: Λαμβάνουν την τελική απόφαση για το αν (και σε ποιο βαθμό) επιτρέπεται η αποψίλωση δασών, εγκρίνοντας ή απορρίπτοντας προτάσεις. Για παράδειγμα, αν οι αγρότες προτείνουν να καταστρέψουν ένα τμήμα του δάσους για γεωργικούς σκοπούς, οι εκπρόσωποι της κυβέρνησης θα ζυγίσουν τα οικονομικά οφέλη από την γεωργική χρήση της γης έναντι του περιβαλλοντικού κόστους που θα έχει η απώλειας δασικής γης και οικοτόπων άγριας ζωής.

Συζήτηση Επιπτώσεων: Καθώς λαμβάνεται κάθε απόφαση, οι μαθητές/μαθήτριες απαριθμούν τις συνέπειες της αποψίλωσης (π.χ. η κοπή δέντρων οδηγεί σε απώλεια οικοτόπων, αλλαγές στο οικοσύστημα και πιθανές πλημμύρες). Μετά από κάθε γύρο αποφάσεων, ζητήστε από τους/τις μαθητές/μαθήτριες να αναλογιστούν τις επιπτώσεις των επιλογών τους: "Τι συμβαίνει όταν καταστρέφεται ένα δάσος; Πώς αυτή η απώλεια επηρεάζει το περιβάλλον, τα ζώα και τους ανθρώπους;"

Μπορείτε να οπτικοποιήσετε το συνεχιζόμενο παιχνίδι ρόλων στον πίνακα. Μόλις καταστραφεί το δάσος, τα φυτά και τα ζώα θα έχουν λιγότερο χώρο και τελικά θα εξαφανιστούν. Με αυτό, οι μαθητές/μαθήτριες μπορούν να κατανοήσουν καλύτερα τι σημαίνει η απώλεια οικοτόπων άγριας ζωής και βιοποικιλότητας.

Αναστοχασμός: Κατά τη διαδικασία αναστοχασμού μπορείτε να ρωτήσετε τους/τις μαθητές/μαθήτριες ερωτήσεις όπως:

• Για πιο λόγο συνέβη η αποψίλωση του δάσους στην δραστηριότητα που προηγήθηκε;

• Πώς κρίνεται αυτή την επιλογή;

• Πώς αισθανθήκατε να παίξετε διαφορετικούς ρόλους;

• Ποιες ήταν οι επιπτώσεις της αποψίλωσης του δάσους;

• Γιατί οι άνθρωποι εξακολουθούν να κόβουν τα δάση παρά τους κινδύνους;

• Τι μπορεί να γίνει για να μειωθεί η αποψίλωση των δασών;

Δραστηριότητα Επέκτασης: Στη συνέχεια, μπορείτε να κάνετε μια ιδεοθύελλαμε τους/τις μαθητές/μαθήτριες σχετικά με πιθανούς τρόπους μείωσης της αποψίλωσης των δασών ενώ ταυτόχρονα να ικανοποιούνται και οι ανθρώπινες ανάγκες καθώς και για το πώς θα μπορούσε να ρυθμιστεί η αποψίλωση των δασών.

Ορισμένες πρακτικές θα μπορούσαν να είναι η αναζήτηση αειφόρων γεωργικών πρακτικών, η χρήση εναλλακτικών υλικών, η αστική σχεδίαση που προστατεύει τα δάση και προωθεί τους πράσινους χώρους καθώς και οι προσπάθειες αναδάσωσης και διατήρησης περιοχών. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε περαιτέρω το άρθρο «Αποψίλωση: αιτίες και πώς η ΕΕ την αντιμετωπίζει» για να ελέγξετε ή να συμπληρώσετε τις απαντήσεις: www.europarl.europa.eu/topics/en/article/20221019STO44561/deforestation-causes-and-how-the-eu-is-tackling-it.

ΑΝΑΛΗΨΗ ΔΡΑΣΗΣ

Οι μαθητές/μαθήτριες θα ευαισθητοποιηθούν και θα αναπτύξουν ικανότητες δράσης δημιουργώντας μια εκστρατεία για την προστασία των απειλούμενων ειδών στη χώρα τους. Θα ερευνήσουν σχετικά με τα τοπικά απειλούμενα ζώα και φυτά, θα εντοπίσουν ανθρώπινες δραστηριότητες που τα απειλούν και θα προτείνουν μέτρα προστασίας τους.

Αρχικά, μελετήστε τη λίστα με τα απειλούμενα είδη στη χώρα σας. Μπορείτε να αποφασίσετε αν οι μαθητές/μαθήτριες θα εργαστούν ατομικά ή σε ομάδες. Δώστε στους μαθητές/μαθήτριες μια επιλογή διαφορετικών ζώων και φυτών και ζητήστε τους να ετοιμάσουν μια παρουσίαση ή να δημιουργήσουν ενημερωτικό υλικό, το οποίο στη συνέχεια θα διανείμουν στο σχολείο ή την κοινότητα για να ενημερώσουν τους/τις συμμαθητές/συμμαθήτριες τους ή τους/τις συνδημότες τους σχετικά με τα απειλούμενα είδη φυτών και ζώων στην περιοχή τους. Εκτός από μια σύντομη περιγραφή των ειδών, το ενημερωτικό υλικό θα πρέπει να περιλαμβάνει πληροφορίες σχετικά με τις πιέσεις και τις απειλές που τα είδη αυτά δέχονται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες (π.χ. αποψίλωση, λαθροθηρία). Επίσης, θα πρέπει να αναφέρονται τα μέτρα που θα πρέπει να θεσπιστούν και είναι απαραίτητα για την προστασία των ειδών αυτών αλλά και ποια μέτρα θα μπορούσαμε να λάβουμε ως σχολική τάξη για να στηρίξουμε αυτή την προσπάθεια προστασίας των απειλούμενων ειδών της περιοχής/χώρας μας;