ΣΑΑ 13 Δράση για το Κλίμα

Οδηγό Εκπαιδευτικού

Αυτός ο οδηγός προσφέρει στους εκπαιδευτικούς ένα δομημένο αλλά ευέλικτο πλαίσιο, που περιλαμβάνει γενικές πληροφορίες, πρακτικά παραδείγματα και διδακτικές στρατηγικές. Όλες οι δραστηριότητες μπορούν να ολοκληρωθούν χωρίς να απαιτείται κάποια συγκεκριμένη προϋπάρχουσα γνώση για το θέμα. Οικοδομούνται η μία πάνω στην άλλη, αλλά μπορούν επίσης να γίνουν ανεξάρτητα και μεμονωμένα. Φυσικά, μπορείτε να κάνετε προσαρμογές όπως χρειάζεται. Τα κεφάλαια είναι ανεξάρτητα επιτρέποντας έτσι ευέλικτη εφαρμογή - τα μαθήματα μπορούν να διδαχθούν διαδοχικά ή ανεξάρτητα το ένα από το άλλο, ανάλογα με τους χρονικούς περιορισμούς και τις προϋπάρχουσες γνώσεις των μαθητών.

Είναι ιδανικά προσαρμοσμένο είτε για να ακολουθηθεί η προτεινόμενη πορεία είτε να αναπτυχθεί σε μορφή project. Επίσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί και από άλλους οργανισμούς, εκτός από το παραδοσιακό σχολικό περιβάλλον, από περιβαλλοντικές ομάδες και λέσχες.

«Ιστορία»

Μαζί με τους μαθητές και μαθήτριες σας, παρακολουθήστε την σύντομη και βασισμένη σε γεγονότα ιστορία για τον ΣΑΑ 13. Αν οι έννοιες και οι όροι που παρατίθενται δεν είναι σαφείς, μπορείτε να ζητήσετε από τους μαθητές και τις μαθήτριες να γράψουν άγνωστους όρους και ερωτήσεις, ώστε να διευκρινιστούν μετά την παρακολούθηση της ιστορίας. Οι ερωτήσεις των μαθητών και των μαθητριών μπορούν επίσης να δημιουργήσουν ευκαιρίες για περαιτέρω διερεύνηση.

Ρίξτε μια δεύτερη ματιά στην «Ιστορία» και χρησιμοποιήστε το κουμπί παύσης για να κάνετε ερωτήσεις κατανόησης. Χρησιμοποιήστε τις διαδραστικές ασκήσεις που είναι ενσωματωμένες στην ιστορία. Οι τρεις τύποι ασκήσεων - παιχνίδι αναζήτησης, ερωτήσεις περιεχομένου και κουίζ - σας επιτρέπουν να συζητήσετε το περιεχόμενο, να βελτιώσετε την κατανόηση και να εμβαθύνετε τις γνώσεις των μαθητών και των μαθητριών για τον ΣΑΑ 13.

Βιβλίο εργασίας μαθητή και μαθήτριας

Μετά την παρακολούθηση της «Ιστορίας», μπορείτε να επεκτείνετε και να ενισχύσετε τη μαθησιακή διαδικασία χρησιμοποιώντας το "βιβλίο εργασίας μαθητή και μαθήτριας", για το οποίο οι γενικές πληροφορίες, οι διδακτικές σημειώσεις και η εξήγηση για κάθε άσκηση μπορούν να βρεθούν στην ενότητα "Δραστηριότητες για τον ΣΑΑ 13" στην καρτέλα «Περιεχόμενα Διδακτικής Ενότητας».

ΕΞΕΡΕΥΝΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ

Αυτή είναι μια δραστηριότητα ανακεφαλαίωσης που βοηθά τους μαθητές και μαθήτριες να συνδέσουν όσα έχουν μάθει με το περιεχόμενο της ιστορίας. Μέσω συζήτησης και αναστοχασμού, θα επανεξετάσουν βασικά θέματα, θα ενισχύσουν την κατανόησή τους και θα εξερευνήσουν εφαρμογές του μηνύματος της ιστορίας στον πραγματικό κόσμο.

Συνάντηση 1:

Παρακολουθήστε την σύντομη, βασισμένη σε γεγονότα, ιστορία για τον ΣΑΑ 13 με τους μαθητές και μαθήτριες σας. Κάντε μια αρχική συζήτηση και κάντε τις ενσωματωμένες διαδραστικές εργασίες.

Πριν παρακολουθήσετε την ιστορία για πρώτη φορά, δώστε στους μαθητές και στις μαθήτριες σας την ακόλουθη προφορική οδηγία: “Μετά το τέλος της ιστορίας, θα πρέπει να μοιραστείτε με όλους μας τι έχετε μάθει από αυτή.” Ενδεχομένως με την προσθήκη: "Προσπαθήστε να θυμηθείτε τουλάχιστον τρία πράγματα."

Στη συνέχεια, ζητήστε από τους μαθητές και μαθήτριες να περιγράψουν την ιστορία ρωτώντας τα εξής:

• Τι συνέβη στην ιστορία;

• Τι τράβηξε το ενδιαφέρον σας και γιατί;

• Γιατί είναι σημαντική η δράση για το κλίμα;

Συνάντηση 2:

Δουλέψτε (περαιτέρω) στα φύλλα εργασίας.

Δώστε τα φύλλα εργασίας "ΕΞΕΡΕΥΝΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ" από το βιβλίο εργασίας μαθητή για να εμπλέξετε τους στο περιεχόμενο της ιστορίας για τον ΣΑΑ 13.

Συμβουλή: Η Ιστορία παρέχει τις περισσότερες λύσεις. Για τον εννοιολογικό χάρτη σχετικά με την κλιματική αλλαγή, η λύση είναι: A7, B1, Γ5, Δ8, E4, Ζ6, Η2 και Θ3.
Η λύση για το φύλλο εργασίας σχετικά με τους τύπους δράσης για το κλίμα είναι:

• M (Μετριασμός) = κατανάλωση τροφίμων φυτικής προέλευσης αντί για κρέας, θέσπιση νόμων για την κατάργηση των εργοστασίων παραγωγής ενέργειας με καύση άνθρακα, χρήση ηλιακής ενέργειας αντί πετρελαίου.

• A (Προσαρμογή) = κατασκευή κατοικιών ανθεκτικών στις καταιγίδες, δημιουργία λιβαδιών όπου το νερό της βροχής μπορεί να απορροφηθεί από το έδαφος, και δημιουργία δροσερών δημόσιων χώρων για το καλοκαίρι.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ

Αυτή η διασκεδαστική και διαδραστική δραστηριότητα βοηθά τους μαθητές και τις μαθήτριες να κατανοήσουν τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, αντιστοιχίζοντας εικόνες «πριν» και «μετά» από πραγματικές περιοχές που έχουν επηρεαστεί από περιβαλλοντικές αλλαγές. Αναπτύσσει δεξιότητες παρατήρησης, γεωγραφίας και ενσυναίσθησης, ενώ ενθαρρύνει τη συζήτηση για τις παγκόσμιες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.

Στόχος: Να βοηθήσετε τους μαθητές και τις μαθήτριες να αναγνωρίσουν πώς αλλάζει το περιβάλλον λόγω της κλιματικής αλλαγής, παίζοντας ένα παιχνίδι μνήμης.

Εκτυπώστε τις κάρτες μνήμης και τις οδηγίες από τη σελίδα του μαθητικού βιβλίου εργασίας «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ». Φτιάξτε αρκετά σετ για κάθε μικρή ομάδα (2–3 μαθητές/μαθήτριες ανά ομάδα).

Σε ομάδες, οι μαθητές και οι μαθήτριες παίζουν ένα παιχνίδι μνήμης χρησιμοποιώντας τις εκτυπωμένες κάρτες. Αντιστοιχίζουν ζευγάρια εικόνων «πριν» και «μετά» που δείχνουν περιβαλλοντικές αλλαγές.

Αφού όλες οι ομάδες βρουν τα ζευγάρια , καθοδηγήστε μια σύντομη συζήτηση στην τάξη:

• Τι παρατηρήσατε στις εικόνες;

• Τι νομίζετε ότι συνέβηκε σε αυτές τις περιοχές;

• Μπορείτε να εντοπίσετε αυτά τα μέρη σε έναν παγκόσμιο χάρτη;

• Πώς σας κάνουν να αισθάνεστε αυτές οι αλλαγές;

• Πιστεύετε ότι παρόμοια γεγονότα θα μπορούσαν να συμβούν και σε άλλες περιοχές;

• Έχετε δει ή ακούσει για παρόμοια γεγονότα στις ειδήσεις ή στην περιοχή όπου ζείτε;

Πληροφορίες για Εκπαιδευτικούς (Λύσεις)}:
Όλες οι εικόνες προέρχονται από: https://climate.nasa.gov/images-of-change

Μπαγκλαντές
Ρεκόρ βροχοπτώσεων τον Μάιο και τον Ιούνιο του 2022 οδήγησαν σε σοβαρές πλημμύρες στο Μπαγκλαντές. Οι πλημμύρες κατέστρεψαν σπίτια, πλημμύρισαν γεωργικές εκτάσεις και ανάγκασαν τους ανθρώπους να μετακινηθούν σε υψηλότερα εδάφη ή σε καταφύγια έκτακτης ανάγκης. Το Γραφείο Συντονισμού Ανθρωπιστικών Υποθέσεων των Ηνωμένων Εθνών περιέγραψε την κατάσταση ως ανθρωπιστική κρίση. Οι εικόνες δείχνουν τη βορειοανατολική περιοχή του Μπαγκλαντές και της Ινδίας πριν και κατά τη διάρκεια των πλημμυρών. Στην εικόνα του Μαΐου, ο ποταμός Μπραχμαπούτρα ρέει μέσω πολλών καναλιών, αλλά μέχρι το τέλος του Ιουνίου η στάθμη του νερού στα κανάλια αυξήθηκε τόσο που οι γύρω περιοχές πλημμύρησαν και σχηματίστηκε ένα μεγάλο κανάλι. Οι μπλε περιοχές κοντά στο κάτω κέντρο της εικόνας υποδεικνύουν πλημμύρες σε χαμηλά εδάφη.

Μπαγκλαντές, 8 Μαΐου 2022

Μπαγκλαντές, 22 Ιουνίου 2022

Υδατοφράκτης Cerro Prieto (Μεξικό)
Η επίμονη ξηρασία τα τελευταία χρόνια προκάλεσε επικίνδυνα χαμηλά επίπεδα νερού στον υδατοφράκτη Cerro Prieto, στη βόρεια πολιτεία Nuevo León του Μεξικού. Στις 7 Ιουλίου 2022, ο υδατοφράκτης έφτασε μόλις το 0,5 % της χωρητικότητάς του, το χαμηλότερο επίπεδο από την κατασκευή του τη δεκαετία του 1980. Ο υδατοφράκτης παρέχει νερό στην πρωτεύουσα Monterrey και την γύρω περιοχή για βιομηχανική, γεωργική και ιδιωτική χρήση.

Υδατοφράκτης Cerro Prieto (Μεξικό), 20 Ιουλίου 2015

Υδατοφράκτης Cerro Prieto (Μεξικό), 7 Ιουλίου 2022

Βόρεια Καλιφόρνια (ΗΠΑ)
Αυτές οι εικόνες δείχνουν μία περιοχή της Βόρειας Καλιφόρνιας πριν και κατά τη διάρκεια της πυρκαγιάς Kincade, που έκαψε σχεδόν 31.500 εκτάρια (τόσο μεγάλο όσο 31.500 γήπεδα ποδοσφαίρου ή το μισό μέγεθος της Νέας Υόρκης) από τις 23 Οκτωβρίου έως τις 6 Νοεμβρίου 2019. Οι ζώνες εκκένωσης περιλάμβαναν ολόκληρες πόλεις όπως το Geyserville, το Healdsburg και το Windsor, καθώς και το βόρειο τμήμα της Santa Rosa. Περίπου δύο χρόνια νωρίτερα, περισσότερα από 40.000 εκτάρια κάηκαν σε μια κοντινή περιοχή λόγω δασικών πυρκαγιών.

Βόρεια Καλιφόρνια (ΗΠΑ), 22 Οκτωβρίου 2019

Βόρεια Καλιφόρνια (ΗΠΑ), 27 Οκτωβρίου 2019

Βόρεια Ευρώπη (Ολλανδία, Δανία, Σουηδία, Γερμανία, Πολωνία)
Η εικόνα από το 2018 δείχνει περιοχές της Δανίας, της Γερμανίας, της Ολλανδίας, της Πολωνίας και της Σουηδίας μετά από παρατεταμένο καύσωνα, που μετέτρεψε τις συνήθως πράσινες περιοχές σε καφέ. Συγκριτικά, η εικόνα από το 2017 δείχνει την ίδια περιοχή περίπου ένα χρόνο νωρίτερα. Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ESA), μεγάλο μέρος αυτής της περιοχής έγινε καφέ μέσα σε μόλις έναν μήνα, κατά τη διάρκεια του οποίου αρκετές χώρες κατέγραψαν ρεκόρ θερμοκρασιών και χαμηλών βροχοπτώσεων. Το Ηνωμένο Βασίλειο βίωσε το ξηρότερο πρώτο μισό του καλοκαιριού (1 Ιουνίου έως 16 Ιουλίου) από τότε που ξεκίνησαν οι καταγραφές.

Βόρεια Ευρώπη (Ολλανδία, Δανία, Σουηδία, Γερμανία, Πολωνία), 19 Ιουλίου 2017

Βόρεια Ευρώπη (Ολλανδία, Δανία, Σουηδία, Γερμανία, Πολωνία), 24 Ιουλίου 2018

Πακιστάν
Αυτές οι εικόνες δείχνουν το νοτιοκεντρικό Πακιστάν πριν και μετά τις ακραίες βροχοπτώσεις των μουσώνων που προκάλεσαν εκτεταμένες πλημμύρες τον Αύγουστο του 2022. Οι πλημμύρες, που περιγράφηκαν από τα Ηνωμένα Έθνη ως «πρωτοφανής κλιματική καταστροφή», ακολούθησαν μια περίοδο έντονης ζέστης και ξηρασίας στη χώρα τον Μάρτιο και τον Απρίλιο. Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, αυτές οι πλημμύρες σκότωσαν πάνω από 1.100 ανθρώπους και περισσότερα από 700.000 ζώα, ενώ προκάλεσαν σοβαρές ζημιές σε δρόμους και γέφυρες. Πολλές οργανώσεις εργάστηκαν σκληρά για να παρέχουν βοήθεια στις πληγείσες περιοχές.

Πακιστάν, 4 Αυγούστου 2022

Πακιστάν, 28 Αυγούστου 2022

Παγετώνας Peyto (Καναδάς)
Ορεινός Παγετώνας Peyto (Καναδάς) ι επιστήμονες χρησιμοποιούν μια σειρά από 47 παγετώνες σε όλο τον κόσμο για να παρακολουθούν την κατάσταση των ορεινών παγετώνων του πλανήτη. Ο ορεινός παγετώνας Peyto στο Εθνικό Πάρκο Banff του Καναδά είναι ένας από αυτούς τους παγετώνες που μετρούνται συνεχώς από το 1968. Ο ορεινός παγετώνας Peyto έχει χάσει περίπου το 70 \% της μάζας του τα τελευταία 50 χρόνια. Αυτές οι εικόνες δείχνουν την απώλεια πάγου από το Peyto και τους γύρω παγετώνες τα τελευταία 22 χρόνια. Και οι δύο εικόνες τραβήχθηκαν την ίδια εποχή του έτους.

Παγετώνας Peyto (Καναδάς), 24 Αυγούστου 1999

Παγετώνας Peyto (Καναδάς), 12 Αυγούστου 2021

Νότια Ευρώπη (Πορτογαλία, Ισπανία)
Η ξηρασία στην Ιβηρική χερσόνησο, που διάρκεσε από τον Νοέμβριο του 2021 έως τουλάχιστον τον Φεβρουάριο του 2022, είχε βαθιά επίδραση στις λίμνες της περιοχής. Αυτές οι εικόνες δείχνουν τον υδατοφράκτη Alto Rabagao και μια μικρότερη λίμνη, και οι δύο στα βόρεια της Πορτογαλίας, πριν και μετά την ξηρασία.

Νότια Ευρώπη (Πορτογαλία, Ισπανία), 6 Μαρτίου 2021

Νότια Ευρώπη (Πορτογαλία, Ισπανία), 5 Φεβρουαρίου 2022

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ

Αυτή η ομαδική δραστηριότητα βοηθά τους μαθητές και τις μαθήτριες να εξερευνήσουν την κλιματική δικαιοσύνη – ποιος θα πρέπει να αναλάβει περισσότερη ευθύνη για την προστασία του πλανήτη. Χρησιμοποιώντας απλές κάρτες δεδομένων, θα συγκρίνουν περιοχές του κόσμου ως προς τον πλούτο, τις εκπομπές και τον πληθυσμό τους και θα αποφασίσουν μαζί ποιος θα πρέπει να κάνει περισσότερα για να σταματήσει την κλιματική αλλαγή και γιατί.

Η κλιματική αλλαγή είναι μια παγκόσμια πρόκληση. Σχεδόν όλες οι χώρες έχουν υποσχεθεί να αναλάβουν δράση για το κλίμα. Στη Συνθήκη της Σύμβασης-Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (UNFCCC) του 1992, το Άρθρο 3.1 αναφέρει:

«Τα Μέρη θα πρέπει να προστατεύουν το κλιματικό σύστημα προς όφελος των τωρινών και των μελλοντικών γενεών της ανθρωπότητας, στη βάση της ισότητας και σύμφωνα με τις κοινές αλλά διαφοροποιημένες ευθύνες και τις αντίστοιχες ικανότητές τους. Κατά συνέπεια, οι ανεπτυγμένες χώρες θα πρέπει να αναλάβουν την ηγεσία στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και των αρνητικών επιπτώσεών της.»

Ξεκινήστε λέγοντας στους μαθητές και στις μαθήτριες:
«Η κλιματική αλλαγή επηρεάζει όλους και όλες, αλλά δεν είναι όλες οι χώρες εξίσου υπεύθυνες ή εξίσου ικανές να αναλάβουν δράση. Κάποιες χώρες έχουν περισσότερα χρήματα, κάποιες ρυπαίνουν περισσότερο και κάποιες έχουν μεγαλύτερους πληθυσμούς. Πώς μπορούμε λοιπόν να μοιράσουμε δίκαια την ευθύνη;»

Μπορείτε επίσης να διαβάσετε ή να εξηγήσετε αυτό το μέρος της συμφωνίας του ΟΗΕ για το κλίμα (απλοποιημένο):
«Όλες οι χώρες θα πρέπει να βοηθήσουν στην προστασία του κλίματος, αλλά οι πλούσιες χώρες που ρυπαίνουν περισσότερο θα πρέπει να κάνουν περισσότερα από τις άλλες.»

Το Παιχνίδι: Βήμα προς Βήμα

Υλικά που περιλαμβάνονται στο μαθητικό βιβλίο εργασίας:

• Ένα σετ με 5 κάρτες περιοχών ανά ομάδα (οι κάρτες είναι γυρισμένες ανάποδα).

• Μία φόρμα με τους 5 πίνακες κατηγοριών (για τον 1ο γύρο).

• Ένας πίνακας κατάταξης ευθύνης (για τον 2ο γύρο).

Διαχωρίστε την τάξη σε ομάδες των 5 ατόμων. (Αν δεν βγαίνουν τα νούμερα, κάποιοι/κάποιες μαθητές/μαθήτριες μπορούν να συνεργαστούν και να μοιραστούν μία κάρτα.) Στη συνέχεια, εξηγήστε τις πέντε κατηγορίες με απλά λόγια (μπορείτε να τις διαβάσετε δυνατά):

1. Πληθυσμός:
   Πόσοι άνθρωποι ζουν σε αυτήν την περιοχή.

2. Εκπομπές:
   Πόση ρύπανση (αέρια του θερμοκηπίου) παράγει η περιοχή.

3. Εκπομπές ανά Άτομο:
   Πόση ρύπανση προκαλεί κάθε άτομο κατά μέσο όρο.

4. Ευημερία:
   Πόσο πλούσια είναι συνολικά η περιοχή.

5. Ευημερία ανά Άτομο:
   Πόσο πλούσιο είναι κάθε άτομο κατά μέσο όρο.

Γύρος 1: Σύγκριση των Περιοχών

Οδηγίες για ανάγνωση ή διανομή:
«Ο/Η καθένας/καθεμία παίρνει μία κάρτα, αλλά κρατά την μπροστινή πλευρά κρυφή από τους/τις άλλους/άλλες. Ένα άτομο επιλέγει μία κατηγορία και λέει τον αριθμό του. Όλοι/Όλες οι άλλοι/άλλες διαβάζουν τον αριθμό τους από την ίδια κατηγορία. Στη συνέχεια, ως ομάδα, κατατάσσετε τους αριθμούς από τον μεγαλύτερο στον μικρότερο. Κάντε το αυτό για όλες τις κατηγορίες και συμπληρώστε τους πίνακές σας.»

Μετά τον γύρο: Ελέγξτε αν οι ομάδες έκαναν σωστά τις κατατάξεις. Κάντε μια σύντομη συζήτηση για τη σημασία, όπως:
«Η Βόρεια Αμερική έχει υψηλότερες εκπομπές ανά άτομο από την Αφρική. Τι σημαίνει αυτό; Είναι δίκαιο;»

Γύρος 2: Ποιος θα πρέπει να κάνει περισσότερα;

Δώστε τον Πίνακα Ευθύνης.

Οδηγίες για ανάγνωση ή διανομή:
«Τώρα σκεφτείτε τη μεγάλη ερώτηση: Ποιοι θα πρέπει να κάνουν περισσότερα για να σταματήσουν την κλιματική αλλαγή και γιατί; Χρησιμοποιήστε τους πίνακές σας για βοήθεια. Συζητήστε:

• Ποιοι αριθμοί έχουν τη μεγαλύτερη σημασία;

• Ποιοι ρυπαίνουν περισσότερο;

• Ποιοι είναι πιο πλούσιοι και μπορούν να βοηθήσουν περισσότερο;

Φτιάξτε μια νέα λίστα: Κατατάξτε τις περιοχές από την πιο υπεύθυνη έως την λιγότερο υπεύθυνη για δράση για το κλίμα.»

Γύρος 3: Μοιραστείτε και Σκεφτείτε

Συζήτηση στην τάξη:

• Ποιες ήταν οι κατατάξεις της ομάδας σας;

• Ήταν παρόμοιες ή διαφορετικές από αυτές των άλλων ομάδων;

• Υπάρχει περισσότερο από ένας δίκαιος τρόπος να αποφασίσουμε;

• 
  
  

  • Μια δίκαιη λύση σύμφωνα με την Αρχή της Ικανότητας Πληρωμής (Ability to Pay Principle) δεν θα εξέταζε μόνο τον πίνακα για τον συνολικό πλούτο (με την Ασία στην κορυφή), αλλά και τον πίνακα για τον πλούτο ανά άτομο (με τη Βόρεια Αμερική στην κορυφή). Αυτό λαμβάνει υπόψη ότι οι άνθρωποι με τεράστιους πόρους θα πρέπει να αισθάνονται μεγαλύτερη ευθύνη, καθώς ο συνολικός πλούτος μπορεί να είναι πολύ άνισα κατανεμημένος.

  • Μια δίκαιη λύση σύμφωνα με την Αρχή του «Ο Ρυπαίνων Πληρώνει» (Polluter Pays Principle) θα εξέταζε κυρίως τις εκπομπές ανά άτομο.

  • Η Αρχή του « Ο Ωφελούμενος Πληρώνει» (Beneficiary Pays Principle) πιθανότατα θα λάμβανε επίσης υπόψη τον πίνακα πλούτου ανά άτομο.

Όλες οι δίκαιες λύσεις καταλήγουν στις ίδιες περιοχές με διαφορετική ευθύνη (από περισσότερη έως λιγότερη): Βόρεια Αμερική, Ευρώπη, Ασία, Νότια και Κεντρική Αμερική, Αφρική. Αυτό λαμβάνει υπόψη ότι είναι δίκαιο να παραχωρείται σε κάθε άτομο περίπου η ίδια ποσότητα εκπομπών και/ή πλούτου. Οι προτάσεις να εξεταστούν μόνο οι συνολικές εκπομπές ή ο συνολικός πληθυσμός (και στις δύο περιπτώσεις η Ασία θα ήταν στην κορυφή) δεν φαίνονται δίκαιες, καθώς θα σήμαιναν ότι (κατά μέσο όρο πλουσιότερα) άτομα στη Βόρεια Αμερική και στην Ευρώπη (που πιθανότατα προκάλεσαν και/ή επωφελήθηκαν από περισσότερες εκπομπές μέχρι τώρα) θα μπορούσαν να εκπέμπουν περισσότερα από άλλους.

ΣΗΜΕΙΑ ΚΑΜΠΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΓΕΝΕΑΚΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ

Αυτή η δραστηριότητα δείχνει τι είναι τα κλιματικά σημεία καμπής και γιατί η δικαιοσύνη μεταξύ των γενεών έχει σημασία όταν πρόκειται για την κλιματική αλλαγή. Οι μαθητές και οι μαθήτριες θα συμμετάσχουν σε ένα πείραμα με νερό που δείχνει πώς μικρές ενέργειες μπορούν σταδιακά να συσσωρευτούν σε μεγάλες, μη αναστρέψιμες αλλαγές – και πώς οι σημερινές αποφάσεις επηρεάζουν τις μελλοντικές γενιές.

Τα κλιματικά σημεία καμπής χαρακτηρίζονται από συμπεριφορά ορίου. Εμφανίζονται σταθερά για μεγάλο χρονικό διάστημα, αλλά μπορούν να «ανατραπούν» δημιουργώντας μια νέα κατάσταση σε ένα συγκεκριμένο θερμοκρασιακό όριο. Ένα παράδειγμα είναι η πιθανή κατάρρευση του Αμαζονίου, όπου πραγματοποιείται περίπου το 25 % της παγκόσμιας ανταλλαγής άνθρακα μεταξύ ατμόσφαιρας και βιόσφαιρας. Εάν ο Αμαζόνιος μετατραπεί σε εποχικό δάσος, προσαρμοσμένο σε πιο ξηρές συνθήκες, η λειτουργία του ως δεξαμενή άνθρακα θα υποβαθμιστεί δραματικά.

Μπορείτε να προετοιμάσετε αυτό το πείραμα για να οπτικοποιήσετε τόσο τον τρόπο λειτουργίας των σημείων καμπής στο κλιματικό σύστημα όσο και πώς η κλιματική αλλαγή έχει διαγενεακή διάσταση.

Υλικά που θα χρειαστείτε:

• 1 κουτί (π.χ. ένα κουτί παπουτσιών)

• 1 διάφανη πλαστική φιάλη (π.χ. 0,75 λίτρα)

• 1 χωνί

• 1 μπαλάκι του πινγκ πονγκ (ή άλλο αντικείμενο που επιπλέει)

• 3 φλιτζάνια ή ποτήρια γεμάτα με νερό (περίπου 200 ml το καθένα)

• Νερό για να προγεμίσετε τη φιάλη (περίπου 300 ml)

Στήστε το κουτί:

1. Στήστε το κουτί:

   • Κόψτε μια τρύπα στο καπάκι του κουτιού και τοποθετήστε το χωνί.

   • Τοποθετήστε τη φιάλη μέσα στο κουτί κάτω από το χωνί (δεν πρέπει να είναι ορατή στους/στις μαθητές/μαθήτριες που τη γεμίζουν).

   • Βάλτε το μπαλάκι του πινγκ πονγκ μέσα στο χωνί. Θα πρέπει να επιπλέει όταν το νερό από τη φιάλη φτάσει στο χωνί.

2. Προγεμίστε τη φιάλη με περίπου 300 ml νερό.

   • Η συνολική ποσότητα νερού (φιάλη + 3 φλιτζάνια) θα πρέπει να προκαλέσει υπερχείλιση της φιάλης, ώστε το μπαλάκι να επιπλεύσει – αλλά όχι μέχρι να ρίξει νερό και ο/η τελευταίος/τελευταία μαθητής/μαθήτρια.

   • Εισαγωγή στο πείραμα: Εξηγήστε τα εξής:
     «Θα κάνουμε ένα πείραμα για να κατανοήσουμε κάτι σημαντικό στην κλιματική επιστήμη: τα σημεία καμπής. Αυτά είναι μέρη της φύσης, όπως ο Αμαζόνιος ή το παγωμένο έδαφος στην Αρκτική, που βοηθούν στην απορρόφηση της ρύπανσης. Αλλά μπορούν ξαφνικά να σταματήσουν να λειτουργούν αν υποστούν μεγάλη ζημιά. Όταν αυτό συμβεί, δεν υπάρχει επιστροφή – όπως μια φιάλη που υπερχειλίζει.
     Στο πείραμά μας:

     • Η φιάλη είναι μια κλιματική δεξαμενή – απορροφά ρύπανση (όπως το δάσος του Αμαζονίου).

     • Το νερό είναι η ρύπανση από τα αέρια του θερμοκηπίου.

     • Το μπαλάκι που επιπλέει σημαίνει ότι ένα σημείο καμπής έχει φτάσει – η κλιματική δεξαμενή δεν λειτουργεί πλέον.

     • Το χωνί μας βοηθά να ρίχνουμε το νερό αργά, και χωρίς να βλέπουμε τη φιάλη, δεν ξέρουμε ακριβώς πότε θα φτάσει το σημείο καμπής – όπως στην πραγματική ζωή.»

Βήμα 1: Εισαγωγή των Γενεών
Ζητήστε από τρεις μαθητές ή μαθήτριες να έρθουν μπροστά στην τάξη. Πείτε:
«Καθένας από εσάς θα εκπροσωπεί μία γενιά:

• Ο/Η πρώτος/πρώτη μαθητής/μαθήτρια = Γενιά των Παππούδων

• Ο/Η δεύτερος/δεύτερη μαθητής/μαθήτρια = Γενιά των Γονέων

• Ο/Η τρίτος/τρίτη μαθητής/μαθήτρια = Η δική σας γενιά (σήμερα)»

Βεβαιωθείτε ότι κανένας/καμία δεν μπορεί να δει μέσα στο κουτί.

Βήμα 2: Ξεκινήστε το Πείραμα
Ακολουθήστε το παρακάτω σενάριο με παύσεις και ενέργειες:

1. Πρώτη Γενιά (Παππούδες)

   • «Τι έκαναν οι άνθρωποι στο παρελθόν που προκάλεσε ρύπανση; (Θέρμανση με άνθρακα, πτήσεις, οδήγηση αυτοκινήτων...)»

   • Μετά τις απαντήσεις των μαθητών/μαθητριών: «Ναι, ελευθέρωναν αέρια του θερμοκηπίου.»

   • Ζητήστε από το πρώτο άτομο να ρίξει όλο το νερό του στο χωνί.

   • «Τι συνέβη; Τίποτα ακόμα. Η δεξαμενή λειτουργεί ακόμα.»

2. Δεύτερη Γενιά (Γονείς)

   • «Τι γίνεται με τη γενιά των γονιών σας; Σταμάτησαν να χρησιμοποιούν πετρέλαιο και φυσικό αέριο;»

   • Μαθητές/Μαθήτριες: «Όχι, συνέχισαν να ρυπαίνουν.»

   • Ζητήστε από το δεύτερο άτομο να ρίξει το μεγαλύτερο μέρος του νερού του (αλλά όχι όλο).

   • «Ακόμα καλά – αλλά πλησιάζουμε.»

3. Τρίτη Γενιά (Εσείς)

   • «Τώρα είναι η σειρά σας. Τι γίνεται αν η γενιά σας συνεχίσει να εκπέμπει αέρια του θερμοκηπίου;»

   • Ζητήστε από το τρίτο άτομο να ρίξει το νερό του.

   • Η φιάλη υπερχειλίζει και το μπαλάκι επιπλέει!

   • «Ωχ, όχι. Φτάσαμε σε σημείο καμπής.»

Συζήτηση στην Τάξη

Καθοδηγήστε τους/τις μαθητές/μαθήτριες να σκεφτούν τι είδαν. Χρησιμοποιήστε τις εξής ερωτήσεις:

• Τι συνέβηκε;
  «Η φιάλη δεν μπορούσε να κρατήσει άλλο νερό. Το μπαλάκι επιπλέει, που σημαίνει ότι το σημείο καμπής έφτασε. Η δεξαμενή σταμάτησε να λειτουργεί.»

• Γιατί συνέβηκε αυτό;
  «Επειδή και οι τρεις γενιές πρόσθεσαν νερό. Η τρίτη απλώς έτυχε να είναι η τελευταία.»

• Ήταν δίκαιο για την τρίτη γενιά να αντιμετωπίσει τις συνέπειες;
  «Όχι. Δεν το προκάλεσαν μόνοι τους. Αλλά έπρεπε να το διαχειριστούν.»

• Μπορούσε να αποφευχθεί αυτό;
  «Ναι. Αν οι προηγούμενες γενιές είχαν ρίξει λιγότερο νερό (εκπέμψει λιγότερα αέρια του θερμοκηπίου), ίσως να είχαμε αποφύγει το σημείο καμπής.»
  

Συμπέρασμα:
«Έτσι λειτουργεί η κλιματική αλλαγή. Τα αέρια του θερμοκηπίου συσσωρεύονται με την πάροδο του χρόνου. Δεν γνωρίζουμε πάντα πότε ακριβώς θα φτάσει το κλίμα σε σημείο καμπής, αλλά ξέρουμε ότι ο κίνδυνος αυξάνεται όσο περισσότερο ρυπαίνουμε. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να δράσουμε νωρίς, ακόμα κι αν δεν βλέπουμε αμέσως τη ζημιά. Αυτό ονομάζεται αρχή της προφύλαξης. Πρέπει να δράσουμε τώρα για να προστατεύσουμε το μέλλον.»

Ρωτήστε τους μαθητές και τις μαθήτριες:
«Τι μπορούμε να κάνουμε τώρα για να σταματήσουμε να προσθέτουμε τόσο πολύ νερό (ρύπανση) στο σύστημα;»

Αφήστε τους μαθητές και τις μαθήτριες να προτείνουν δράσεις (λιγότερη οδήγηση, χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ανακύκλωση, συζήτηση για την κλιματική αλλαγή κ.λπ.).

ΑΝΑΛΗΨΗ ΔΡΑΣΗΣ

Αυτή η δραστηριότητα επικεντρώνεται στον εντοπισμό τρόπων δράσης και στη δημιουργία σχεδίων για την προώθηση της κλιματικής δράσης σε τοπικό επίπεδο. Οι μαθητές και οι μαθήτριες ενθαρρύνονται να γίνουν δημιουργικοί και να φτιάξουν πινακίδες ή αφίσες για να κάνουν τις φωνές τους να ακουστούν και να εμπλέξουν άλλους ανθρώπους στη δράση.

Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το πρότυπο «ΑΝΑΛΗΨΗ ΔΡΑΣΗΣ» από το μαθητικό βιβλίο εργασίας ή να διανείμετε άλλα υλικά, όπως πολύχρωμα φύλλα χαρτιού, που μπορούν να μετατραπούν σε αφίσες και πινακίδες.